Kolonlarda Maksimum Ses Basınç Seviyesi
Kolon spesifikasyonlarında frekans yanıtsama eğrisi ve maksimum wattage değerleri önemli yer tutmaktadır. Ancak, bu değerlerin yanı sıra maksimum ses basınç seviyesinin frekansa göre değişim eğrisi de çok önemli bir kriterdir. Bu konuyu kısaca anlatmak için biri çok düşük güçlü, diğeri çok yüksek güçlü iki uç örneğin Hornresp yazılımıyla simülasyonunu yaptım.
Aşağıdaki grafik 16cm çaplı, 27W RMS kapasiteli ve 3mm Xmax (diyafram hareket limiti) değerli Fostex FE 168 ES hoparlör’ün 34 litre bass reflex bir kabindeki frekans yanıtsama eğrisinin simülasyon sonucunu göstermektedir.
Elbette kabin ve port ölçüleri değiştirilerek farklı sonuçlar elde edilebilir. Ama burada amaç detaylı bir optimizasyon çalışması değil, güç artırıldığında ortaya çıkacak durumu incelemektir. Grafiği incelediğimizde kolonun 50Hz’e kadar kabul edilebilir miktarda kayıpla inebildiğini söyleyebiliriz.
Aşağıdaki grafik ise aynı kolonun üretebileceği maksimum ses basınç seviyesini göstermektedir. Eğrinin siyah kısmı hoparlörün bobininin dayanabileceği elektriksel güç limitinden kaynaklanan sınırı, kırmızı kısmı ise diyafram hareket limitinden kaynaklanan sınırı göstermektedir. Bu grafiğe baktığımızda ilk grafiktekinden oldukça farklı bir yorum yapmak gerekliliği açıkça ortaya çıkmaktadır. Kolon 200Hz’in üzerinde 100dB’den fazla ses üretebilirken, 50Hz’de diyafram hareket limiti nedeniyle ancak 87dB ses verebilmektedir.
Aşağıdaki simülasyon sonucunda 38cm çapında, 400W RMS kapasiteli, 5.2mm Xmax değerli Eminence Delta 15A hoparlörün bir horn ile üretebildiği maksimum ses basınç seviyesi görülmektedir.
Bu kolon 70Hz’in üzerinde 130dB’den fazla ses üretebilirken, bu frekansın altına inildikçe üretebileceği ses basınç seviyesi hızla düşmektedir. Yine de 30Hz’de 110dB ses verebilmektedir.
Burada unutulmaması gereken bir husus kolonlarda maksimum ses basınç seviyesine yaklaşıldığı ölçüde sesteki bozulmaların arttığıdır. Ev şartları için “astronomik” denebilecek kadar yüksek ses verebilen yukarıdaki seçenek bu kadar yüksek ses almak maksadıyla değil ama düşük distorsiyon elde etmek için tercih edilebilecek bir seçenektir.