Klipsch LaScala

Klipsch LaScala 1963 yılından beri ufak değişikliklerle üretilen üç yollu, tamamen horn tipi bir sistemdir. Aşağıdaki fotoğrafta görülen kolon 1978 modeldir. Bu modelde kullanılan parçalar K33E woofer, K55V squawker, K400 mid horn, K77 tweeter ve Type AA filtredir.

Resim 1. Sony XA7ES, Mark Levinson No:331 ve Klipsch LaScala

Birçok kişi bu kolonda tweeter’ı BelleKlipsch ve Klipschorn’daki gibi kabine önden monte etmenin daha iyi sonuç verdiğini düşünüyor. Yaptığım ölçüm ve dinleme testleri bu iddiayı destekler nitelikte. Aşağıdaki grafikte kırmızı çizgi orijinal pozisyondaki, yeşil ise önden monte edilmiş pozisyondaki frekans yanıtsama eğrisini gösteriyor.

Grafik 1. K77 frekans yanıtsama eğrileri (sine sweep, 3k-20kHz)

Genelde hornların akustik kesim frekansının 1.5 ila 2 katı üstünden itibaren kullanılması önerilir. K55V ve 400 Hz’den itibaren kullanılması öngörülmüş olan K400 hornun 200 Hz’den itibaren kullanılması durumunda ortaya çıkan frekans yanıtsama eğrisi ve harmonik distorsiyon eğrileri aşağıdadır:

Grafik 2. K55V / K400 harmonik distorsiyon karakteristiği (sine sweep, 200Hz-20kHz, 104db spl @ 1m)

Grafikte 400Hz’in 2. harmoniği 800Hz’in, 3. harmoniği 1200Hz’in ve 4. harmoniği 1600Hz’in altındaki distorsiyon artışları çarpıcı bir şekilde ortaya çıkıyor.

LaScala’da kesim frekansı 400Hz olan filtrenin eğimi çok yüksek olmadığı için bu hornun ideal olarak ya daha büyük olması ya da daha yüksek bir frekanstan itibaren kullanılması gerekirdi. Ancak, bas hornun fazla yüksek frekansa çıkamaması, K400’ün daha büyük olmasının da pratik ve ticari açılardan sakıncalı olması mevcut tasarımın iyi bir optimizasyon olduğunu gösteriyor.

Grafik 3. LaScala impulse response

Grafik 3’te gözüken ikinci büyük tepe noktası hornu daha uzun olduğu için tweeter’a göre 54 cm geride olan middle’a aittir. Bu tip kolonların her bir yolunun frekans aralığına göre farklı uzunlukta horn gerektirmesi yollar arasındaki eşzamanlılığın sağlanmasını güçleştiren bir faktördür.

LaScala’da tweeter geriye konabilir. Ancak, bu bazı yansımalara yol açabilir. Ayrıca estetik açıdan da çok hoş durmayacağı düşünülebilir. Yine de bu yöntemi uygulayanlar mevcuttur.

Aktif dijital filtrelerin giderek ucuzlaması daha yüksek dereceden filtrelerin sakıncasızca kullanılabilmesine, ve her yol için ayrı “delay” ayarları sayesinde faz hatalarının giderilmesini kolaylaştırıyor. Ayrıca, SACD gibi yeni teknolojiler eskisinden daha büyük bir dinamik aralığı desteklediği için dinamik kapasitesi çok yüksek olan horn tipi kolonların önümüzdeki yıllarda giderek yaygınlaşacağını düşünüyorum. Tabii, yalnızca bu büyüklükteki kolonları evine koymayı göze alanlar arasında…